Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια για ν' αντιληφθεί κανείς πως η απουσία ρήματος δεν αποτελεί μάστιγα της εποχής ούτε πως αφυδατώνει απαραιτήτως την εννοιολογική και εκφραστική δυναμική. Ορισμένοι γλωσσαμύντορες, βεβαίως, ευκαιρία αναζητούν ώστε να συνδέσουν γι' άλλη μια φορά τις μεταρρυθμίσεις στην παιδεία με τις άτακτες υποχωρήσεις στην πολιτική, στην οικονομία και στην κοινωνία. Τα ρήματα διατηρούν, χωρίς αμφιβολία, την σημασία του, όμως, κι όταν κρύβονται, δεν απουσιάζουν ακριβώς. Πίσω από το στοίχημα υπάρχει το στοιχηματίζω, πίσω από τον γραφειοκράτη το δανείζω, πίσω από το πέναλτι κάποιος τερματοφύλακας που φοβάται, όπως πίσω από την συνθήκη το διαπραγματεύομαι, πίσω από τη φωτογραφία το επιθυμώ. Αλλού εντοπίζεται μια ορισμένη μετακίνηση κι όχι σε προπηλακισμούς προσώπων ή απόψεων. Δεν ευθύνεται, για παράδειγμα, ο διαφημιστής που, εξορίζοντας το ρήμα, συμπηκνώνει το μήνυμά του σε τέσσερις λέξεις (Εάν ψυγείο τότε Τάδε), αντιθέτως μιμείται την ποιητική αυθαιρεσία, στην περίπτωση ιδιαίτερα του έξοχου Αλεξανδρινού, όταν σχολιάζει "Στάχτη το είδωλο για σάρωμα με τα σκουπίδια". Αντιθέτως, όταν ο εκπρόσωπος της ΕΛ.ΑΣ. (ακούγεται ως χώρα, μα δεν είναι, όταν ακούγεται στα γαλλικά, Hellas, σημαίνει αλίμονο) δηλώνει, αντί συγγνώμης, πως "στο λεξιλόγιό μας δεν υπάρχει η λέξη επιτυχία ούτε η λέξη παρακράτος, παρά μόνον η κάλυψη των στόχων", ευλόγως παραπέμπει στην Μάργκαρετ Θάτσερ, που υποστήριζε πως "δεν υπάρχει κοινωνία, υπάρχουν μόνο άτομα".
Απ' την ετυμολογία στην ιδεολογία κι από τον αγγλοσαξονικό φιλελευθερισμό στον βαλκανικό σοσιαλισμό, σύντομος ο δρόμος. Με αεροπλάνο, με πλοίο, με ταξί; Στο μεταξύ, προελαύνουν το ποδόσφαιρο, τα υποβρύχια, τα σκάνδαλα των πρώην και των επόμενων, το πλήθος και το πάθος, η απελπισία κι η θερμοκρασία, οι πιέσεις κι οι επιθέσεις, αλλεπάλληλες προσωπικές καταστροφές και στο βάθος οι εκταμιεύσεις. Ναι, σ' ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον που διαρκώς μεταμορφώνεται, εάν θέλουμε και μπορούμε, όχι απλώς να επιβιώσουμε αλλά και να διακριθούμε, αναπόφευκτο είναι ν' αποδεσμευτούμε πριν απ' όλα απ' τις χθεσινές μας ψευδαισθήσεις, από τις πολύχρονες αδυναμίες, τις προκαταλήψεις και τις αγκυλώσεις. Γκρεμίζονται οι ήρωες κι οι άγιοι από το εικονοστάσιο, βία και φόβος πρωταγωνιστούν αντί νέων ηρώων και αγίων. Όλες οι προδοσίες, όλα τα ελαττώματα κι όλα τα ψεύδη δεν μπόρεσαν να ακυρώσουν, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, την κληρονομιά της ελευθερίας, της υπερηφάνειας και της μυθολογίας. Θα τα καταφέρουν, μήπως, δυο-τρία μνημόνια κι αρκετή πολιτική ορθότητα;
Πάντως, άλλο σημαίνει η λέξη Αγορά (ουδέτερη ρύθμιση) κι άλλ οι Αγορές, ιδιοτελή συμφέροντα, με συμπεριφορά οικονομικού δολοφόνου, υπεράνω κρατών και κοινωνιών, για παράδειγμα. Άλλο επαγγελματική κατάρτιση κι άλλο εκπαίδευση. Άλλο πνευματικό ίδρυμα κι άλλο επιχείρηση. Άλλο αναβάθμιση παρεχόμενων υπηρεσιών, άλλο χάρτης μεταφορών. Άλλο άνεργο, άλλο έφεδρος. Άλλη η λεκτική βία, άλλη η σωματική. Άλλη η παρακράτηση, άλλη η προσωποκράτηση. Ορμητική η Λαοκρατία, ντελικάτη η Δημοκρατία. Διά βίου εκπαίδευση, διά βίου απόγνωση; Στη θέση του πολέμου, ο ανταγωνισμός, ως μέτρο και πατήρω των πάντων. Η Ελλάδα στους Έλληνες ή στους δανειστές της; Κατάχρηση εξουσίας, θρίαμβος υποκρισίας. Επιστέγασμα εκπληκτικό, τα κοινοβουλευτικά λογύδρια όσων (δήθεν) διαφωνούν κι ύστερα υπερψηφίζουν. Ο κόσμος απορεί, χάνει (κι άλλο) την εμπιστοσύνη του στο εργαλείο επικοινωνίας. Συστηματική διαστρέβλωση ποθέσεων, εννοιών, προτάσεων και ανομολόγητων διαθέσεων. Αν ο καπιταλισμός είναι βία οργανωμένη σε σύγχρονο κράτος, ο τηλεοπτικός κοινοβουλευτισμός διεκδικεί να πραγματώνεται ως διαρκής μετάλλαξη, οργανωμένη σε πλαστογραφημένο Λόγο. Όταν στη θέα των ανακρινόμενων δύθσκολα διακρίνεις τους προέδρους και τους θεσμικούς και τους σωματοφύλακες και τους εξωθεσμικούς, η γλώσσα επανέρχεται ενοποιός. Τις ίδιες εκφράσεις χρησιμοποιούν στις συνομιλίες, αναγνωρίζοντας την Αγαπούλα, τον Κοκαλιάρη, τον Θείο ή τον Χοντρό. Τι να την κάνει την συναίνεση στην κορυφη μια κοινωνία όταν την έχει κατακτήσει στην βάση;
Ναι, την γλώσσα μού έδωσαν ελληνική, όμως δεκαετίες τώρα περιφρονείται κι ατιμάζεται από την πολιτική. Ποιος δεν θυμάτα τα πράσινα συνθήματα των τηλεοπτικών θριάμβων; Δύναμη ευθύνης, δύναμη προοπτικής. Πάλι έλλειψη ρημάτων, η κατάληξη ολοφάνερη. Κερδίζει τώρα η "Δοσατζού" τον "Δράκο" - ή μήπως στημένο το παιχνίδι; Όλα τα περιμένει κανείς στην χώρα όπου το "Ζιλ και Τζιμ" του Φρανσουά Τριφό μεταφράστηκε "Απολαύστε το κορμί μου", ενώ το περίφημο "Μ" του Φριτς Λανγκ προβλήθηκε υπό τον τίτλο "Ο δράκος του Ντίσελντορφ". Κάθε έγκλημα και τιμωρία, πώς να λήξει δίχως κάθαρση η τούτη η τραγωδία; Άλλοι αγανακτούν, άλλοι σφυρίζουν, μερικοί υπολογίζουν. Όλα μπορούν ν' ανακτηθούν, η Γλώσσα φοβάμαι όχι. Δίχως την απαραίτητη κιβωτό, κάθε εκπαιδευτική μεταρρύθμιση μοιάζει εκ των προτέρων καταδικασμένη. Πώς να υποπτευόταν κάποιος σ' ασπρόμαυρη εποχή ότι η εκείνη η εξπρεσιονιστική ταινία θα σήμαινε για τον καθένα κάτι διαφορετικο΄, αντί του ίδιου "Δράκου"; Μ, όπως Μεσομπρόθεσμο, μονόδρομος, μίζες, Μιράζ, μπλόφες, μαρτύριο, Μύκονος, μαφία, μιζέρια, μισαλλοδοξία, μετριότητα, μνησικακία, όπως... μπιπ. Μ, επίσης, όπως Μεταπολίτευση, μνήμη, Μίνως, Μαρία, μήλο, μάνα, Μαίναλο, μετερίζι, μάχη, Μεσακτή, Μεσόγειος, μοναχικός, μνημείο, μέθη, Μυκήνες, μαζί, μακροβούτι. Μ, όπως η μοίρα (μας).
Μ, όπως μακροπόθεσμο, στήλη Ακροβασίες, του Ανδρέα Τύρου, Editorial, ένθετο Έργα & Ημέρες, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 9-10 Ιουλίου 2011
