Το θέμα που δεν συζητήθηκε καθόλου μετά τις εκλογές είναι οι δημοσκοπήσεις: όχι για τους λόγους που έπεσαν έξω το βράδυ των εκλογών, αλλά για την απίστευτη μεγάλη ζημιά που (μας) έχουν κάνει συνολικά. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω.
Το βασικό πολιτισμικό στοιχείο που έχουν εισαγάγει οι δημοσκοπήσεις είναι η παραπέρα εδραίωση της κυριαρχίας των αριθμών και η διαμόρφωση μιας κουλτούρας που βασίζεται στην παραδοχή ότι αν κάτι δεν είναι εκφρασμένο με αριθμούς, δεν είναι ούτε έγκυρο ούτε αξιόπιστο. Ο απώτερος στόχος φαίνεται να είναι η καθιέρωση μιας πρακτικής όπου η κατανόηση των κοινωνικών προβλημάτων θα γίνεται μονάχα μέσα από την ποσοτικοποίησή τους - αφού όταν μιλάμε για δημοσκοπήσεις δεν εννοούμε μονάχα όσες «μετράνε» τις προθέσεις των ψηφοφόρων στις εκλογές. Ελάχιστες δραστηριότητες της καθημερινότητάς μας έχουν γλιτώσει, για την ώρα, από την ποσοτικοποίηση, από τη βίαιη μετάφρασή τους σε αριθμούς. Είναι βίαιη η μετάφραση γιατί η ποσοτικοποίηση εξ ορισμού αγνοεί πολλές παραμέτρους, αφού μέσα από τους αριθμούς δίνεται η εντύπωση ότι αυτό που ποσοτικοποιείται είναι αντικειμενικό, είναι ουδέτερο.
Το θέμα προς συζήτηση, λοιπόν, δεν είναι αν κάνουν λάθη οι δημοσκοπήσεις. Προφανώς και κάνουν και αυτό δεν θα το αμφισβητούν ούτε όσοι τις διενεργούν ούτε και όσοι είναι φανατικοί των δημοσκοπήσεων. Ούτε αμφισβητείται το γεγονός ότι ανάλογα με τον τρόπο που τίθενται οι ερωτήσεις παίρνει κανείς απαντήσεις που «συμφέρουν». Ούτε και συζητάμε αν τα δείγματα είναι αντιπροσωπευτικά ή όχι, ούτε και τα είδη τεχνικών δυσκολιών που υπάρχουν στο εγχείρημα των δημοσκοπήσεων. Αυτό που συζητάμε είναι άλλο: είναι οι βαθιές αλλαγές που συντελούνται στον τρόπο που σκεφτόμαστε και συζητάμε για την πολιτική και την κοινωνία όταν καθιερώνεται μια σχεδόν απόλυτη ηγεμονία της κουλτούρας των δημοσκοπήσεων. Τι σημαίνει μια τέτοια ηγεμονία και γιατί μας κάνει τόσο κακό;
Πρώτον και, ενδεχομένως, σημαντικότερο: Η ηγεμονία της δημοσκοπικής κουλτούρας μάς αναγκάζει να (επανα)διατυπώνουμε τα ερωτήματά μας με τρόπο που να επιδέχονται μόνο ποσοτικές απαντήσεις.
Δεύτερον, εδραιώνεται η αντίληψη ότι οτιδήποτε εκφράζεται με αριθμούς είναι αντικειμενικό και αληθινό ή, το ακόμη χειρότερα, ο,τιδήποτε είναι αντικειμενικό και αληθινό πρέπει να μπορεί να εκφράζεται με αριθμούς.
Τρίτον, ο κατακλυσμός των δημοσκοπήσεων μάς οδηγεί να υιοθετούμε την εικόνα που προκύπτει από τις δημοσκοπήσεις ως πραγματικότητα και, θεωρώντας την ως αντικειμενική, να έχουμε πια «αυτήν» την πραγματικότητα ως σημείο αναφοράς.
Τέταρτον, η συνάφεια ενός τέτοιου εγχειρήματος, όπως οι δημοσκοπήσεις, με τα χαρακτηριστικά της γενικότερης κουλτούρας μας υπονομεύει την κριτική θεώρηση του ίδιου του εγχειρήματος. Το εγχείρημα της ποσοτικοποίησης των πάντων θεωρείται άκρως φυσιολογικό, μοντέρνο και οι όποιες κριτικές περιορίζονται σε θέματα τεχνικά.
Πέμπτον, οι δημοσκοπήσεις, που χορτάσαμε αυτή την εποχή, έρχονται να συμπληρώσουν άλλες διεργασίες στην κοινωνία μας. Την ανάδειξη των λογής δεικτών σε βασικό στοιχείο αποτίμησης του όποιου προβλήματος, αλλά και της επερχόμενη λύσης του: οι οικονομικοί δείκτες είναι εκείνοι που προειδοποιούν για την κρίση, οι δείκτες μάς πείθουν ότι βγήκαμε από την κρίση. Το ίδιο και σε θέματα υγείας: το σώμα θεωρείται ως ένα σύνολο αριθμών-δεικτών, η υγεία είναι αποκλειστικά πια η ρύθμισή τους σε «φυσιολογικά» επίπεδα.
Η βαθμιαία επικράτηση αυτής της αντίληψης εδώ και πολλές δεκαετίες κατάφερε να δημιουργήσει ένα γιγαντιαίο εγχείρημα για να επιβληθεί αυτό που προβάλλεται ως «λογικό», αυτό που προβάλλεται ως «φυσιολογικό», αυτό «που θέλει ο κόσμος», μέσα από αριθμούς. Με μεθόδους που δήθεν επιβάλλουν την αμεροληψία στα άτομα που τις εφαρμόζουν, με αποτελέσματα που είναι δήθεν αντικειμενικά και καταγράφουν την πραγματικότητα. Ένα άψογο εργαλείο, δηλαδή, που προβάλλεται ως ουδέτερο, ενώ επί της ουσίας «κουβαλάει» ένα αξιακό πλέγμα διαμετρικά αντίθετο από αυτό που θα θέλαμε ως αριστεροί. Η καθιέρωση, λοιπόν, της κουλτούρας των δημοσκοπήσεων, η κουλτούρα της αριθμολαγνείας, μας απομακρύνει, τελικά, από την πραγματικότητα που ζούμε και το είδος των προβλημάτων που θα έπρεπε να συζητάμε. Το πρόβλημα αν οι επιχειρούμενες κάθε μέρα και με τόση μεγάλη συχνότητα ποσοτικοποιήσεις αντανακλούν μια ουδέτερη και αντικειμενική πραγματικότητα, δεν είναι, τελικά, ένα φιλοσοφικό ή θεωρητικό πρόβλημα. Είναι ένα βαθύτατα πολιτικό πρόβλημα, με σοβαρότατες ιδεολογικές διαστάσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Δεν με ενδιαφέρει τι λένε οι άλλοι για μένα.
Με απασχολεί περισσότερο τι σκέφτονται για μένα.
Παρακαλώ να υπογράφετε τα σχόλιά σας..