Οι τρεις δυνάμεις της ανθρώπινης ιδιότητας

Όσα θα γράψω εδώ δεν αποτελούν απαραίτητα προϊόν δικής μου επινόησης, αλλά αντίθετα αποτελούν ένα συμμάζεμα όσων έχω διαβάσει και κουβεντιάσει με διάφορους ανθρώπους κατά καιρούς. Οπότε, το συγκεκριμένο κείμενο δεν είναι "Τάδε έφη...", αλλά πιο πολύ "Κοίτα να δεις τι γράφει εδώ το παλικάρι...". Επίσης, γνωρίζω ότι μέσα στον κακό χαμό, ποσώς μας ενδιαφέρει να ανοίξουμε συζήτηση για την συγκρότηση της ανθρώπινης ιδιότητας, πάντα χωρίς ούτε μια σταλίτσα αλκοόλ ή άλλου παραισθησιογόνου. Ωστόσο, είναι μια επιθυμία γραφής που την έχω κάμποσο καιρό και μάλλον την συμμάζεψα αρκετά για να την καταφέρω τώρα. [Προειδοποίηση για intellectual καπνιστές: σηκώνει τσιγάρο.]

Η θεωρία μας για σήμερα ξεκινάει από την διαπίστωση ότι η ανθρώπινη ιδιότητα προσδιορίζεται ως συνισταμένη τριών θεμελιωδών δυνάμεων-αναγκών, που εναλλακτικά θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και ως κοινωνικά ένστικτα: την ανάγκη για έρωτα, για εργασία και για γνώση. Ας τα κουβεντιάσουμε ένα προς ένα για να τα ερμηνεύσουμε.

Becoming human, John Jude Palencar, acrylic on board, 16" x 24"

Το περιεχόμενο του "έρωτα" είναι το πιο δύσκολο να περιγραφεί. Έχει να κάνει με την αυτοθυσία της προσωπικότητας και του χαρακτήρα στον βωμό της εγκατάστασης σε ένα άλλο συναισθηματικό σώμα. Λαμβάνει, βέβαια, διάφορες μορφές, μπορεί να είναι φιλικός, διαφυλικός ή ομοφυλικός, και γιατί όχι, έρωτας προς μία ιδέα ή ένα ιδεατό ον.

Η έννοια της εργασίας, από την άλλη, είναι η πιο εύκολη στην περιγραφή. Αφορά την ανάγκη του ανθρώπου να δημιουργήσει, να γίνει και να φτιάξει κάτι, και ειδικότερα, να συμμετάσχει στην οικοδόμηση των όρων της ζωής που του επιτρέπουν να είναι άνθρωπος. Βλέπετε ότι σχεδόν επίτηδες αφήνω κάποια κενά στην ερμηνεία, κι αυτό γιατί δεν γνωρίζω που σταματά το κάθε τι. Έτσι, για παράδειγμα, η ανάγκη της εργασίας περικλείει την κάλυψη των προσωπικών αναγκών (στα ελληνικά θα χρησιμοποιούσαμε καλύτερα την λέξη "προκοπή"), ταυτοχρόνως την ανάγκη για προσφορά στην μητέρα-κοινωνία, αλλά και οποιαδήποτε ενέργεια για την συλλογική διεκδίκηση των όρων ζωής.

Τέλος, η γνώση, όπως αναφέρεται εδώ, δεν έχει να κάνει καθόλου με την διαχρονική συσσώρευση εμπειρίας και καταγεγραμμένης τεχνικής πληροφορίας· αυτά είναι επιτεύγματα, που όμως δεν διαμορφώνουν τον ουσιαστικό τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα συμβάντα της ζωής. Η γνώση, όπως την εξετάζουμε, προέρχεται από τις δισεκατομμύρια απόπειρες ανθρώπων στην εξέλιξη της ιστορίας να επικοινωνήσουν, να διαμορφώσουν τις φιλοσοφίες τους, να βιώσουν μία απώλεια, να αντιληφθούν το παροδικό του χρόνου, το μητρικό ένστικτο και ματαιοδοξία μας. Αποτελεί, δηλαδή, προϊόν μερικών χιλιάδων χρόνων ψυχανάλυσης του ανθρώπινου είδους και καθορίζουν το τι είναι σήμερα φυσιολογικό.

Να δοκιμάσουμε να τα συμμαζέψουμε λίγο. Υποτίθεται ότι όλα αυτά λέγονται για να μας οδηγήσουν σε μία πρόταση. Νούμερο ένα: αφεθείτε σε κάτι μεγαλύτερο από εσάς, γίνετε κομμάτι ενός άλλου ανθρώπου - το έχετε ανάγκη και οι δύο. Νούμερο δύο: δουλέψτε και μην αφήνετε να είστε τα εργαλεία όταν μπορείτε να είστε οι τεχνίτες. Καμία ζωή δεν έγινε ομορφότερη όσο οι άνθρωποι ήταν άχρηστοι για τον εαυτό τους και τους γύρω τους. Και φυσικά, ναι, ένας "μη παραγωγικός" άνεργος είναι καντάρια πιο χρήσιμος από ότι δεκάδες άλλοι υψηλά ιστάμενοι χαρτογιακάδες.

Νούμερο τρία: χρησιμοποιήστε την ενέργειά σας για διαγράψετε ό,τι το αφύσικο. Ένας καθηγητής μας στο Πανεπιστήμιο μάς εξηγούσε πόσο προσπάθησε (και τελικά απέτυχε) να διαγράψει μερικά ταμπού και να γκρεμίσει μερικά τείχη επικοινωνίας που παραδοσιακά είχαν χτιστεί γύρω από τους φοιτητές του. Αμφισβητείστε το οτιδήποτε και μην φοβηθείτε να διαπιστώσετε ότι μια δύσκολη λύση είναι συχνά η πιο φυσιολογική.

Και κλείνω με μία συμβουλή: εργαστείτε καθημερινά για τον έρωτά σας. Δεν υπάρχει τίποτα που να μας κάνει πιο πολύ ανθρώπους και τίποτα που να μπορεί να μας προσφέρει περισσότερα από αυτό.